Saga Iron Maiden

Iron Maiden er einhver frægasta en þó umfram allt áhrifamesta metal
hljómsveit allra tíma. Þeir voru hluti af hinni svokölluðu New Wave of
British Heavy Metal (NWOBHM) eða nýju bylgju bresks Heavy Metal, sem
átti sér stað snemma á 9. áratugnum. Þrátt fyrir óumdeilanleg gæði
tónlistar þeirra hefur hljómsveitin alla tíð verið pínulítið
„underground“ þrátt fyrir að vera fremur vel þekkt sem ég held að sé
vegna þess að þeir eru Bretar en ekki Bandaríkjamenn og hafa því ekki
verið með jafn mikinn pening á bak við sig til að kynna sig.
Það eru þó fáar hljómsveitir sem hafa haft jafn ótrúlega mikil áhrif á
stefnu sína og enginn alvöru metaláhugamaður hefur ekki hlustað á þessa
hljómsveit, meira eða minna og það eru örugglega fáar, ef einhverjar,
hljómsveitir sem hafa átt jafn mörg lög sem aðrar hljómsveitir hafa
spilað eða „coverað“. Í tilefni af því að hljómsveitin er að fara að
spila hér á Íslandi er tilvalið að komast að því hvað er eiginlega svona
frábært við Iron Maiden? Til þess að gera það verðum við að fara yfir
sögu þeirra og skoða helstu plötur þeirra.
Iron Maiden var stofnuð árið 1976 í London af bassaleikaranum Steve
Harris. Fljótlega bættust við Tony Parsons á gítar, Doug Sampson sem
trommari og Paul Di’Anno sem söngvari. Hljómsveitin spilaði næstu ár hér
og þar og fékk töluverða spilun í útvarpi í London. Árið 1980 gáfu þeir
svo út sína fyrstu plötu, hina sjálftitluðu Iron Maiden en fyrir hana
kom Dennis Stratton inn í hljómsveitina í stað Tony Parsons á gítar.
Fáar hljómsveitir hafa staðið sig jafn vel með fyrstu plötu sinni. Iron
Maiden platan var ein af þeim fyrstu sem blönduðu saman krafti Heavy
Metals og riffum og viðhorfum pönks sem hafði áhrif á seinni stefnur
s.s. Thrash-, Speed- og Death Metal (sjá www.allmusic.com fyrir nánari
upplýsingar um þessar stefnur). Þessi plata innihélt beinskeytt rokk lög
en líka framsæknari lög eins og t.d. „Phantom of The Opera“. Sum laganna
voru líka í rólegri kantinum sem sýndi fram á fjölbreytni
hljómsveitarinnar. Textar Steve Harris voru dýpri en textar flesta metal
banda fram að þessu og þar að auki var hljóðfæraleikurinn sem og
söngurinn mjög góður. M.ö.o. þessi fyrsta plata Maiden varð strax klassísk.
Platan var vinsæl í Bretlandi og þá helst lagið „Running Free“. Þess
vegna fylgdi platan Killers eftir ári seinna. Fyrir þá plötu tók Adrian
Smith við gítarleikarahlutverkinu af Dennis Stratton.
Á Killers var hljómur Maiden þróaðari og þá kannski helst
gítarhljómurinn sem var spilaður af tveimur gítarleikurum, Adrian Smith
og Dave Murray. Platan var líflegri en sú fyrsta og sá Steve Harris
aftur um að semja næstum öll lögin. Platan var full af klassískum lögum
og var ekki bara vinsæl í Bretlandi heldur líka hinum megin við
Atlantshafið þökk sé fyrsta túr þeirra þar. Platan var sú síðasta sem
Paul Di’Anno söng á en hann var að hætta í hljómsveitinni vegna
óstjórnlegrar áfengissýki sinnar.
Sá sem kom í stað Di’Anno var Bruce Dickinson árið 1982 fyrir plötuna
The Number of The Beast sem að margra mati (greinahöfundur þar með
talinn) er besta plata Maiden og er án vafa ein af allra bestu
rokkplötum sögunnar.
Aðdáendur höfðu áhyggjur af því að það að missa Di’Anno myndi bitna á
hljómsveitinni en í raun þá gerði það hana bara enn betri. Frábær söngur
Dickinson varð eitt af aðaleinkennum Maiden. Hljómur Maiden hélt áfram
að verða þéttari og betri og nú voru engin áhrif pönks greinanleg, þetta
var bara Heavy Metal. Það er ekki neinn veikur punktur á allri plötunni,
öll lögin eru klassísk en upp úr standa titillagið og lagið „Run to the
Hills“ en þessi tvö lög eru einhver frægustu og áhrifamestu Metal lög
allra tíma enda algjör snilld.
Maiden breyttu voða litlu fyrir næstu plötu sína, Piece of Mind, enda
höfðu þeir orðið heimsfrægir fyrir Number of The Beast. Nýr trommari tók
þó við, Nicko McBrain en þessi skipan: Bruce Dickinson, Steve Harris,
Adrian Smith, Dave Murray og Nicko McBrain er af mörgum talin besta
meðlimaskipan Iron Maiden og hélst hún til 1990.
Piece of Mind var aðgengilegasta plata Maiden til þessa og um leið sú
melódískasta. Þetta var líka fyrsta platan þar sem fleiri en Steve
Harris koma að textagerðinni og á plötunni eru bæði beinskeyttir
slagarar eins og „The Trooper“ og framsæknari lög eins og „To Tame a
Land“ sem var byggt á vísindaskáldsögunni „Dune“. Í stuttu máli var
Piece of Mind fjórða klassík Iron Maiden.
1983 gáfu Iron Maiden svo út Powerslave. Ótrúlegt en satt, þessi plata
var enn ein klassíkin og stækkaði enn aðdáendahópinn sem hafði verið að
stækka með hverri nýrri plötu. Þrátt fyrir að hljómsveitin sé ekki beint
að víkka sjóndeildarhringinn þá er það ekki slæmur hlutur, þeir halda
áfram á sömu braut og fyrr og gera það með stæl. Platan inniheldur
klassísk lög eins og „Aces High“ og „2 Minutes to Midnight“ og líka hið
13 og hálfrar mínútu langa „Rime of The Ancient Mariner“ sem er byggt á
ljóði. Þannig voru þeir ekki uppteknir af því að gera aðgengileg og
útvarpsvæn lög eins og svo margar aðrar Metal hljómsveitir þess tíma.
Eftir þetta var Iron Maiden komin með trygga stöðu sem ein fremsta Metal
hljómsveit allra tíma með einstakan hljóm og fóru því að reyna að víkka
sjóndeildarhringinn á plötunni Somewhere in Time sem kom út árið 1986.
Vissulega var Somewhere in Time góð plata en miðið við fyrri útgáfur
tókst hún ekkert alltof vel. Hún nýtti sér hljómborð en það var mikið
gert á þessum tíma af Metal hljómsveitum til að reyna að höfða til
fjöldans. Iron Maiden fóru sem betur fer fínt í notkun græjunnar en
útkoman var ein vinsælasta plata hljómsveitarinnar. Samt sem áður voru
lög á henni sem virka eins og þau séu þarna til að ná hæfilegri lengd
fyrir plötuna, ekki vegna þess að þau séu svo góð og það hafði ekki
gerst hjá Maiden áður.
Seventh Son of a Seventh Son kom út árið 1988 og þar héldu Iron Maiden
sínu striki og gott betur. Á þessari plötu er sögð sagan af spámanni sem
reynir, án árangurs, að vara íbúa þorps eins við yfirvofandi hörmungum.
Þrátt fyrir það að platan sé svona ein heild er samt hægt að njóta allra
laganna í sitt hvoru lagi sem kom í veg fyrir það að platan félli, eins
og svona plötur gera oft. Platan var mjög vinsæl og fékk frábæra dóma en
mörgum finnst hún marka endalok besta tímabils Iron Maiden. Eftir þessa
plötu hætti líka Adrian Smith í hljómsveitinni, þó að hann myndi að vísu
koma aftur seinna.
Á No Prayer for The Dying, sem kom út árið 1990 er Janick Gers tekinn
við hlutverki Adrian Smith á gítarnum. Þessi plata var aldrei talin
neitt sérstök og með henni fór frægðarsól Iron Maiden að síga í
Bandaríkjunum þó að hún styrkti stöðu þeirra annars staðar í heiminum.
Platan reyndi að fara aftur að rótum Iron Maiden og spila tónlist sem
minnti á fyrstu plötur sveitarinnar. Þrátt fyrir heiðarlega tilraun þá
er hún ekki hátt skrifuð.
Árið 1992 kom svo platan Fear of the Dark út en það varð síðasta plata
Bruce Dickinson, a.m.k. í langan tíma, en hann sagði að honum hefði
fundist sveitin hafa runnið sitt skeið. Fear of the Dark er ágætis plata
og seldist betur en nokkur önnur plata þeirra til þessa. Hún innihélt
nokkur mjög fín lög en inn á milli önnur mun verri og því jafnaðist hún
aldrei á við gamla efnið.
Nú verður farið hratt yfir sögu. Árið 1995 tók Blaze Bayley við söngnum
fyrir Iron Maiden og söng inn á tvær plötur. Fyrst The X Factor, sem kom
út árið 1995 og svo Virtual XI sem kom út 1998. Hvorug platan seldist
vel enda fengu þær báðar dræma dóma. Flestir töldu á þessum tímapunkti
að sveitin væri búin, orðin þreytt og ætti bara að hætta því að hún var
svo langt frá því að hljóma jafn vel og 10-15 árum fyrr. Blaze Bayley
var svo rekinn úr hljómsveitinni eftir Virtual XI vegna þess að hann var
ekki vinsæll (enda Bruce Dickinson mörgum sinnum betri söngvari).
Draumurinn var samt ekki alveg úti enn, árið 1999 gengu Bruce Dickinson
og Adrian Smith báðir aftur til liðs við hljómsveitina fyrir túr og svo
gaf hljómsveitin aftur út plötu, Brave New World, árið 2000.
Brave New World þýddi endurreisn Iron Maiden þar sem platan var mjög góð
og gömlu meðlimirnir voru betri en þeir höfðu verið í yfir 10 ár. Platan
hljómar eins og hún haldi áfram þar sem Seventh Son of a Seventh Son
hætti og er á köflum jafn góð og mikið af gamla efninu. Þrátt fyrir
þetta er hún ekki nein Number of The Beast en samt sem áður alveg jafn
mikilvæg þar sem hún táknaði að Iron Maiden lifði og hafði tekist að
endurvekja neistann fyrir 21. öldina.
Árið 2003 kom svo platan Dance of Death. Hún eyðir öllum vafa um það að
meðlimirnir geti staðið sig jafn vel í spilamennsku og áður þrátt fyrir
aldurinn og þó að hún sé misgóð þá er hún á heildina litið frábært
framhald fyrir sveitina og hún færir hörðum aðdáendunum allt sem þeir
óska eftir.
Iron Maiden hefur átt langan og skrautlegan feril og unnið sig frá
botninum upp á toppinn, farið aftur niður og svo aftur upp. Þeir státa
af reynslu og hæfni sem er einstök og eru án vafa ein fremsta Metal
sveit allra tíma. Þess vegna eru þessir menn guðir í augum sumra og allt
sem tengist þessari hljómsveit eins og trúarbrögð fyrir þeim. Ef einhver
les þessa grein og er ósammála þá bið ég viðkomandi að muna að þessari
grein er ætlað að kynna fólk fyrir þessari hljómsveit og vekja fólk til
umhugsunar um það hversu mikilvægur atburður það er að hún ætlar að koma
hingað til lands til að spila fyrir okkur. Hún á ekki að kenna fólki
sögu Iron Maiden í smáatriðum þó ég voni að fólk hafi samt lært eitthvað.
Ég hvet alla til að kynna sér þessa sveit, hvort sem þeir hafa áhuga á
Metal eða ekki því hér er á ferðinni ein fremsta hljómsveit sögunnar,
ekki bara í Metal. Ef þú ert að byrja er líklega best að byrja á Best of
the Beast, sem er einn af mörgum „best of“ diskum sem sveitin hefur
gefið út, eða þá á Number of the Beast. Síðan eru tónleikadiskar líka
oft góð byrjun en þeir hafa gefið út nokkra þannig líka, svo er bara um
að gera að skella sér á tónleikana og smitast af Maiden-bakteríunni.